zaterdag 7 mei 2011

Vissende Wagenia




Wanneer je Congo zou willen bezoeken voor een vakantie, hoef je als reiziger een aantal keuzes vooraf niet te maken. Je kunt niet kiezen voor een strandvakantie of een reis waar je in een stad van het ene mooie oude gebouw naar het andere wandelt. In 2003 bezocht ik in Kinshasa de dierentuin (Jardin zoologique de Kinshasa). Een grote deceptie. In de dierentuin waren geen dieren meer: alles was opgegeten of op een andere manier aan het eind gekomen, vooral tijdens de oorlog. Op oude kaarten worden ze genoemd: de “bezienswaardigheden” die er ooit waren. Ze hebben de laatste decennia niet doorstaan. De natuur creëerde zaken die de mens niet kon vernietigen: in Congo o.a. de Congorivier. De rivier is 4700 km lang. Het is de diepste rivier ter wereld en op sommige plaatsen meer dan 20 kilometer breed. Een tocht over de Congorivier is een belevenis op zich. 
Zowel in 1999 als in 2008 was ik bij de Tshope watervallen in de Lindi bij Kisangani. De rivier Lindi mondt uit in de Congorivier. Kisangani kan niet zonder deze waterkracht (elektriciteit). In 1999 was de waterkrachtcentrale meestal helemaal buiten werking, maar ook anno 2011 is het maar de vraag of en hoe lang er elektriciteit is… De Tshope worden bewaakt door militairen en dat maakt fotograferen onmogelijk. Fotograferen is sowieso  in alle steden verboden. In 1999 kon ik nabij de Tshope bij een roadblock van militairen mijn fotocamera nog net op tijd wegmoffelen bij m’n voeten. In 2008 dacht ik op de oude pontonbrug over de Tshope wel foto’s te kunnen maken. Kisangani, 24 juli 2008: “Op de terugweg heb ik op de brug gefotografeerd. Al die mensen die te voet en per fiets zich verplaatsten met van alles en nog wat aan bagage: kippen, rijst, maniok. Ik wilde het vastleggen, maar helaas... Aan de andere kant van de brug werden we staande gehouden door een agente. Had ze het flitslicht gezien of had één van de omstanders het gemeld? Het enige dat ik kon doen was het verwijderen van de foto’s van de geheugenkaart. Ik dacht nog even net te doen alsof, maar besloot verstandig te zijn. Gelukkig kan dat verwijderen tegenwoordig per foto… Blijkbaar hebben ze nog steeds niet van Google Earth gehoord. Er is nog niets veranderd.”
In 2008 bezocht ik de stam de Wagenia (of Genya). Deze stam leeft aan de Congorivier op een kleine  10 kilometer van Kisangani. Het is al een belevenis om hun gebied te mogen betreden. De soldaten van de UN troepenmacht die in Kisangani is gestationeerd gaan in hun vrije uren op zoek naar vertier en drijven de prijs van een bezoek aan de Wagenia op. Het kostte onderhandelaarkunst om  voor een prijs van 40 USD hun dorp en visvangstgebied te mogen bezoeken.
Kisangani, 24 juli 2008: “Het was moeilijk om over de rotsen en afgesleten platte stenen bij de Congorivier te komen. Af en toe deed een helpende hand wonderen. De Wagenia stam bouwt enorme stellingen in de stroomversnellingen. Van daaruit gooien ze fuiken in het water waarmee ze vis vangen. De mannen kruipen over de stellingen om de fuiken met een touw in het water te laten en weer op te halen. Iedere familie heeft een eigen stuk rots en eigen netten. Ze vingen een handjevol kleine visjes. Wat hebben die mannen een lijf! Daar komt geen sportschool aan te pas. Die spieren zijn puur natuur en wat zijn het geweldige acrobaten op die houten stammen.
Ik mocht ook het dorp van de Wagenia bezoeken. In het hart van het dorp staat het huis van de chief en de tam tam. 
Hij is bij deze stam de enige die hierop mag spelen. De Wagenia vertelden een bijzonder verhaal over hun andere wijze van vissen. Kisangani, 24 juli 2008: “Zo rond 5.00 uur worden de Wagenia gewekt door de tam tam. Niet op een vast tijdstip. De chief bepaalt wat de juiste tijd is.  De vissen slapen dan nog en liggen op de rivierbodem. De Wagenia zwemmen naar de bodem en scheppen de vissen van de bodem. Ze zeiden dat ze wel 15 minuten onder water kunnen blijven. De mannen nemen kleine slokjes water daar halen ze zuurstof uit. A. denkt dat ze zo lang onder water kunnen blijven doordat in de stroomversnelling luchtbellen ontstaan. Het lijken wel vissen!…